Özel hayat, işinin kendine has yaşayış şekli, yaşam tarzı ve kendisini ilgilendiren tutum ve davranış özellikleri olarak ifade edilebilir. Kişilerin sırları, aile yaşamı, kişisel verileri, iletişimi ve içinde yaşadığı evi özel hayatın kapsamı içindedir.
İnsanların hayatları; kamusal alan, özel alan ve gizli alan olmak üzere genel olarak üç alandan oluşur. Gizli alan; kişinin cinsel yaşamı, dini ve siyasi görüşü gibi yalnızca kendisine has bir alan iken; özel alan, kişinin herkes tarafından bilinmesini istemediği, yakın cevresi yada aile bireyleri ile paylaştığı alanı ifade eder. Kamusal alan ise kişinin topluma açık birçok kimse tarafından bilinebilen alanını oluşturur. Özel hayat, kişinin gizli ve özel alanını kapsar.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal
Özel hayatın gizliliği hakkı 1982 Anayasanın 20.maddesi ile kabul edilmiş ve TCK ile koruma altına alınmıştır. Günümüzde teknolojinin ilerlemesi ile birlikte akıllı telefon ve sosyal medya kullanımı ile herkes her gün başkalarının özel hayatına dair bilgiler öğrenmektedir. Ancak bu suçun oluşabilmesi, kanunda ifade edilen bazı eylemlerin yapılmasına bağlıdır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
FAİL
Özel hayatının gizliliğini ihlal suçunun faili herkes olabilir. Bu suç özgü suç değildir ancak suçun oluşması açısından failin kimliği önem arz etmektedir. Örneğin failin basın mensubu sıfatına sahip olması durumunda, failin bu niteliği hukuka uygunluk sebebi olarak kabul edilebilmektedir.
Bu suçu işlediği iddia edilen basın mensubu aslında haber verme hakkını kullanıyor olabilir. Ayrıca basın mensuplarının sıradan vatandaşlara göre daha geniş perspektiften toplumu ve diğer insanların yaşamını gözlemleme hakkı olduğu kabul görmektedir. Bunun yanında kişilerin özel hayatları başkasını özel hayatıyla çakışabilmektedir. Bu durumda; söz konusu, olay failin de özel hayat alanı içinde olduğundan sırf bu olayın öğrenilmiş olması şahsı fail konumuna getirmeyecektir. Örneğin cinsel ilişki yaşayan taraflardan birinin bu durumu başkasına anlatması durumunda fail olmayacaktır.
TCK 137.maddesinde, failin kamu görevlisi olup görevi ile bağlantılı olarak bu suçlu işlemesi ve belli meslek veya sanatın sağladığı yetki kötüye kullanmak suretiyle bu suçun işlenilmesi nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
MAĞDUR
Mağdur, suçla korunan hukuki değeri tehlikeye düşen ve zarara uğrayan kişiyi ifade etmektedir.
Bu kapsamda bu suçun mağduru herkes olabilir. Ancak şunu ifade etmek gerekir ki futbolcu, sanatçı gibi topluma mal olmuş kişilerin özel hayat alanlarının kapsamı daralacağından bu kapsamdaki kişiler, sıradan kişilerden daha farklı bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır.
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu; teknolojinin ilerlemesi, akıllı telefon ve sosyal medya kullanımının artması nedeniyle son dönemlerde sıklıkla işlenmektedir. Bu nedenle; bu suçun faili ve mağduru olan kişilerin deneyimli bir Kayseri ceza avukatından hukuki yardım almasının çok önemli olacağı değerlendirilmektedir.
SUÇUN KONUSU TCK 134
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun gizliliği ihlal edilen özel yaşam alanıdır. Özel hayat ve özel hayatın gizliliği kavramları kişiden kişiye ve olaya göre değişebilen kavramlardır. Özel hayatın içine; kişinin cinsel yaşamı, gizli bilgileri, dini ve siyasi görüşü, telefon görüşmeleri, epostaları, mektupları, ailevi durumu, sağlık durumu, fotoğrafı, yaşam tarzı gibi kişinin başkaları tarafından bilinmesini istemediği ve gizliliği hukuken koruma altına alınmış bir çok husus girmektedir.
TCK 134. maddesinin birinci fıkrasında başkaları tarafından bilinmesi istenmeyen özel yaşam olayının ihlal edilmesi ve bu özel yaşam olayının görüntüsünün ve sesinin kayda alınması cezalandırılırken; ikinci fıkrasında, elde edilen özel hayata ilişkin bu görüntülerin ve seslerin HUKUKA AYKIRI OLARAK ifşa edilmesi, yayımlanması veya dağıtılması cezalandırılmaktadır. Burada şunu belirtmek gerekir ki bu ifşanın hukuka aykırı bir şekilde olması gerekir. Örneğin, görüntü ve seslerin savcılığa suç duyurusu maksadıyla verilmesi durumunda bu suç oluşmayacaktır.
Kişinin özel hayat alanına, konut dokunulmazlığı, haberleşmesinin gizliliği ve konuşmalarının gizliliği de dahildir. Fakat 5237 sayılı TCK 116.maddesinde konut dokunulmazlığının ihlali suçu, 132. maddesinde haberleşmenin gizliliğinin ihlali suçu, 133.maddesinde ise kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu özel olarak düzenlendiği için bu kapsamdaki suçlar TCK 134. maddesi dahilinde değerlendirilmeyecektir.
HAREKET-SONUÇ
TCK 134. maddesinde aslında iki ayrı suç̧ düzenlenmiştir. Maddenin birinci fıkrasında özel hayatın gizliliğinin genel olarak ihlal edilmesi düzenlenmişken, maddenin ikinci fıkrasında özel hayatın gizliliğinin ifşa yolu ile ihlal edilmesi yaptırıma bağlanmıştır. Birinci fıkrada kişinin özel hayatının gizliliğinin ihlali herhangi bir alet kullanılmadan çıplak gözle veya kulakla doğrudan doğruya yapılan izlemeyi, dinlemeyi ve buna benzer eylemleri kapsar. İkinci fıkrasında ise kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri ifşa etme eylemi düzenlenmiştir.
Özel hayatın gizliliğinin genel olarak ihlal edilmesinde, bu suçun oluşumu için belirli bir hareket öngörülmemiştir. Bu suç serbest hareketli bir suçtur. Yani kişinin özel hayatının gizliliğini ihlal eden her türlü davranış ve eylemle bu suç işlenebilir.
Gizlilik, kelime anlamı olarak bilinmemeyi ifade eder. Yani toplum tarafında bilinen veya kolay bir şekilde özel bir çaba gerekmeksizin bilinebilecek olayların öğrenilmesi bu suca vücut vermeyecektir. Bu gizlilik unsuru kişilerin niteliğine göre de değişebilmektedir. Örneğin kamuya mâl olmuş̧ kişilerin durumu sıradan insanlara göre farklılık arz edecektir. Ayrıca gizliliğin ihlali için mağdurun herhangi bir zarara uğramış̧ olma şartı bulunmamaktadır. Bu durum ise bu suçu neticesi hareketle bitişik suç̧ konumuna getirmektedir.
Bu suça; bir kimsenin evindeki havuza üstsüz girerken gözetlenmesi, banyo yapan birinin izlenmesi, cinsel ilişkiye giren kişilerin çıkardığı seslerin dinlenmesi örnek olarak verilebilir. Ayrıca birinci fıkranın devamında gizliliğin görüntü ve seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi durumunda cezanın bir kat arttırılacağı ifade edilmektedir. Örneğin güneşlenen birinin sürekli gözetlenerek fotoğraf ve videosunun çekilmesi cezanın artmasına neden olacaktır.
Özel hayatın gizliliğinin ifşa yolu ile ihlal edilmesinde elde edilmiş görüntülü ve ses kayıtlarının başkalarına açıklanması söz konusudur. İfşa kelime anlamı olarak açığa çıkarma anlamındadır.
Elde edilmiş ses ve görüntülerin hukuka aykırı bir şekilde yetkisiz kişilerin bilgisine sunulması bu suçu teşkil edecektir. Bu noktada ses ve görüntülerin tamamının açıklanmasına gerek olmayıp bir kısmının açıklanması dahi yeterlidir. Bu kapsamda görüntünün izletilmesine veya sesin dinletilmesine gerek olmayıp ses ve görüntünün içeriğinin ve bu içeriğin kime ait olduğunun açıklanması bile suçu oluşturacaktır. Örneğin Avm de deneme kabininde gizlice çıplak fotoğrafı çekilen kişinin fotoğrafının sosyal medyada yayınlanması bu kapsamda değerlendirilen eylemlerdendir.
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL ŞUÇUNUN MANEVİ UNSURU
Bu suç kasten işlenebilen bir suç olup, taksirle işlenme olanağı bulunmamaktadır. Failin mağdurun özel hayatının gizliliğini ihlal edecek eylemleri bilerek ve isteyerek yapması suçun oluşması için yeterlidir. Failin hangi saikle hareket ettiği de önemli değildir.
Özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunun taksirle işlenememesinin sunucu olarak failin dışarıda kamera ile çekim yaparken kadraja evlerinde öpüşen bir çiftin girmesi bu sebepten kişilere ait özel bir anın kamera ile kayıt altına alınması eyleminde failin bu yönde bir kastının olmaması, eylemin taksir ile gerçekleştirilmesi ve taksir ile özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi eyleminin ceza kanununda suç̧ olarak düzenlenmemesi sebebiyle eylemin suç̧ oluşturmayacağı Yargıtay kararlarında ifade edilmiştir.
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ
TEŞEBBÜS
Özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunun tamamlanması için mağdurun herhangi bir zararının olması zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu suç sırf hareket suçlarındandır ve hareketin bölünebildiği kadarıyla teşebbüse elverişlidir. Örneğin; failin soyunma odasına gizli kamera yerleştirip herhangi bir görüntü almadan yakalanması durumunda, yapmış olduğu eylem teşebbüs aşamasında kalacaktır.
İŞTİRAK
Bu suça iştirakın her türlüsü mümkün olup, özel bir hüküm bulunmamaktadır.
İÇTİMA
Özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunun aynı kişiye karşı birden fazla defa işlenmesi halinde ve tek hareketle birden fazla kişinin özel hayatının gizliliği ihlal edilirse zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır. Örneğin bir kişinin banyo yaparken gözetlenmesi daha sonra havuzda güneşlenirken fotoğrafının çekilmesi durumunda zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır.
YAPTIRIM
Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden fail , bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Burada cezanın bir kat arttırılması konusunda hâkimin takdir yetkisi yoktur. Görüntü ve ses kaydı alınması durumunda 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilecektir.
Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden fail ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşanın basın ve yayın yoluyla veya sosyal medya platformları vasıtasıyla yayımlanması halinde de aynı ceza uygulanır.
CEZAYI ARTTIRAN SEBEPLER (TCK 137 md.)
Aşağıdaki hallerde özel hayatın gizliliğini ihlal suçu sebebiyle verilecek cezalar arttırılarak hükmolunur.
Suçun kamu görevlisi tarafından görevinin verdiği yetkiyi kötüye kullanmak suretiyle işlenmesi durumunda TCK 134. maddesinde hükmolunan ceza 1/2 oranında arttırılarak verilir. Örneğin bir şüpheli hakkında telefon dinlemesi yapan jandarma personelinin görevini kötüye kullanarak kişinin özel yaşamına ait bilgileri hukuka aykırı şekilde ifşa etmesi cezanın artırım sebebidir.
Belli bir mesleğin ve sanatın sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçu işlenirse verilecek ceza yine 1/2 oranında arttırılır. Örneğin evde bebek bakmak için bulunan bebek bakıcısının bu mesleğin sağlanış olduğu kolaylıktan faydalanarak kişilerin özel hallerinin fotoğrafını çekmesi ve ifşa etmesi bu kapsamda değerlendirilir.
KOVUŞTURMA USULÜ, GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu şikâyete tabi suçlardandır resen soruşturulmaz. Şikâyet süresi ise failin ve fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 6 AY dır. Şikâyetten vazgeçme halinde dava düşer. Basın yoluyla işlenen özel hayatın gizliliğini ifşa suçunda günlük süreli yayınlarda 2 AY diğer yayınlarda 4 AY içinde dava açılması gerekmektedir.
Bu suç, CMK’nın 253.maddesine göre uzlaşmaya tabi suçlardandır. Bu suçun soruşturulmasında ve kovuşturulmasında öncelikle uzlaşma hükümleri uygulanacak müteakiben Cumhuriyet savcısı tarafından kamu davasının ertelenmesi müessesi şartlarının olup olmadığına bakılacaktır.
TCK 134. maddesindeki suçların yargılanmasında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Sonuç olarak teknolojinin ilerlemesiyle akıllı telefonların gelişmesi, akıllı telefonlarla çok kolay ses ve görüntü alınabilmesi ve alınan görüntü ve seslerin youtube, twitter, instagram, facebook, whatsapp…gibi yaygın olarak kullanılan sosyal medya araçlarında kolaylıkla paylaşılabilmesi nedeniyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, çok kolay işlenebilmektedir. Bu suçun faili veya mağduru olan kişilerin iyi ve tecrübeli bir kayseri ceza avukatından profesyonel destek alarak bu süreci yönetmeleri menfaatlerine olacaktır.
