Özel belgeler, resmi belgeler kadar olmasa da kanıt niteliği taşımaları ve hukuki sonuç doğurmaları nedeniyle hukuki işlemlerde güven duyulması gereken ve bu nedenle korumaya değer belgelerdir. Bu tip belgelerde sahtecilik suçu TCK 207. maddesinde düzenlenmiştir. Resmi belgede sahtecilik suçundan ayıran en önemli özellik ise bu suçun oluşması için özel belgenin kullanılması zorunludur.
İçindekiler
TCK 207. MADDE KORUNAN HUKUKİ YARAR
Özel belgede sahtecilik suçu ile korunan hukuki yarar bireylerin ve kurumların menfaatleri olurken aynı zamanda da kamu güveni de bunun içerisinde yer alır. TCK 207. maddede bu suça ilişkin olarak verilecek cezalar belirlenirken suç genellikle başka suçlar işlemek için araç olarak kullanılabilme özelliğine sahiptir.
FAİL
Özel belgeyi düzenleyen kişi herkes olabileceği için bu suçun failinden söz edileceği zaman herhangi bir kişiden bahsedilebilir. Bu tür belgelerin genellikle kişiler arasındaki hukuki sonuç içeren ilişkiler söz konusu olduğunda kullanıldığı görülür.
Yazılı bir belge üzerinde işlenen bu suçta evrağın hukuki bir değere sahip olması, aldatma amacı gütmesi ve okunabilir özellik taşıması sahte olarak düzenlenmesi için yeterlidir. Özel belge; değiştirildiğinde, sahte olarak düzenlendiğinde ve kullanıldığında bu suça ait fiiller yerine getirilmiş olur.
MAĞDUR
Özel belgede sahtecilik suçu işlendiğinde mağdur olarak adlandırılan taraf bireyler olabileceği gibi kurumlar da bundan etkilenebilir. Kamu güveninin olumsuz etkilenmesine yol açan suçlar arasında olduğundan toplum da mağdur olarak kabul edilir.
SUÇUN KONUSU TCK 207
Özel belge; içeriği hukuka ve ahlaka aykırı olmayan, kamu görevlisi tarafından görevi nedeniyle düzenlenmemiş belgelerdir.
Özel belgenin sahip olduğu özelliklere bağlı olarak suç unsuru oluşurken her özel belgede sahtecilik yapmak suçun konusunu oluşturmamaktadır. TCK 207. maddeye göre Özel belgede sahtecilik suçu oluşması için gerekli özellikler şunlardır:
- Yazılı bir evrak olmalıdır
- Suç hukuki değere sahip evrak üzerinde işlenmelidir
- Belgeyi düzenleyen kişinin evraktan anlaşılabilmesi gerekir.
Ayrıca özel belge üzerinde sahtecilik suçundan bahsedebilmek için, yapılan değişikliğin aldatıcı nitelikte olması gerekir. Aksi takdirde özel belgeyi bozma suçu oluşur.
Özel belgenin kanıt niteliği, onun içindeki bilginin doğru olduğunu kesin olarak göstermesinde değil, o belgenin gerçek ve orjinal olduğuna ilişkindir.
** Sahte özel bir belgenin kullanılması sonucunda gerçeğe aykırı bir resmî belge düzenlenmesi sağlanırsa, fail resmî belgede sahtecilik suçundan sorumlu olur. Buna aynı zamanda sahte özel belgenin resmî belgeye dönüşmesi de denir.
** Resmî belgede olması gereken zorunlu öğelerin bulunmaması halinde belgenin resmi belge olarak kabul edilmesi mümkün olmadığından özel belge olarak kabul edilir. Örneğin kambiyo senetlerindeki zorunlu yasal öğelerin bulunmaması bunların resmi evrak niteliğini ortadan kaldırmaktadır.
** Özel belgenin fotokopisi de özel belge niteliğindedir. Ancak fotokopi belgenin aslı gibi olduğunun onaylanması şarttır. Aksi takdirde onaysız fotokopi hukuki sonuç doğurmayacağından özel belge olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Bu tarz belgenin kullanılarak çıkar sağlanması halinde DOLANDIRICILIK suçu oluşur.
** Özel belgede sahtecilik suçunun oluşması için zararın meydana gelmesi veya failin yarar sağlamış olması şart olmayıp, zarara yol açma olasılığının bulunması yeterlidir.
HAREKET-SONUÇ
TCK 207. maddeye göre Özel belgede sahtecilik suçu seçimlik hareketlerden oluşan bir suçtur. Bu hareketler ise aşağıdaki gibidir:
- Özel belgenin sahte olarak düzenlenmesi ve kullanılması
- Özel belgenin değiştirilmesi ve kullanılması
- Sahte olduğu bilinen özel belgenin kullanılması
** Özel bir belgeyi sahte olarak düzenlemek; sahte bir özel belgenin baştan sona taklit edilerek meydana getirilmesi olarak tanımlanır. Düzenleyeni olarak görülen kişiden başka birisi tarafından bir belgenin sahte olarak üretilmesi, sahte belge düzenleme sayılır. Belgeyi düzenleyen olarak görülen kişilerden biri gerçek olsa dahi, diğerinin imzası taklit edilmişse yine özel belgede sahtecilik suçu oluşur.
** Gerçek bir belgenin kısmen veya tamamen değiştirilmesi de özel belgede sahtecilik suçuna vücut vermektedir. Bu eylem ile özel belgenin şekline veya içeriğine ilişkin bazı hususlarda hukuki sonucu etkileyebilecek değişiklikler yapılmaktadır. Değişikliğin belgenin tümünde ya da bir kısmında yapılması arasında bir fark yoktur.
** Sahte olduğu bilinen belgenin, belgeyi üreten kişinin bilgisi ve rızası dışında sahteliği bilinerek kullanılması halinde ise sahte özel belgeyi kullanan şahıs bu suçu işemiş sayılırken, hazırlayan kişide suç kastı bulunmadığı kabul edilir.
CEZAYI AZALTAN NİTELİKLİ HAL (TCK MD.211)
Suçun hukuki bir ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmesi, cezayı azaltmayı gerektiren nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
MANEVİ UNSUR
Özel belgede sahtecilik suçu yalnızca kasten işlenebilir, taksirle işlenmez. Failin sahte bir özel belge meydana getirdiğini ve kullandığını bilerek ve isteyerek hareket etmesi halinde suça ilişkin manevi unsur gerçekleşir.
TCK 207. MADDE SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ
Suçun özel görünüş şekilleri üç başlık altında ele alınır.
- İçtima
- İştirak
- Teşebbüs
TEŞEBBÜS
Sahte belgenin üretilmesi seçimlik hareketler arasında görünse de hazırlık hareketi niteliğindedir. Bu nedenle Sahte belge üretilmesi teşebbüs olarak değerlendirilmez. Suç kullanma anında tamamlandığından ani hareketli bir suçtur. Bu nedenle teşebbüsün bu suçta gerçekleşmesi güçtür.
İÇTİMA
Sahte özel belgenin başka bir suçun işlenmesi amacıyla kullanılması durumunda her iki suçun da oluşacağı kabul edilmektedir. Örneğin sahte olarak düzenlenen özel belge ile haksız bir yarar sağlanması halinde hem özel belgede sahtecilik suçundan hem de dolandırıcılık suçundan fail sorumlu tutulur.
İŞTİRAK
Sahte belgeyi üreten kişinin, belgenin sahteliğini bilmeyen bir kişiye vererek kullandırması durumunda, kullanandan araç olarak yararlandığından sahtekarın fail olarak yargılanması gerekir.
Yine sahte belgeyi üreten kişinin bu belgeyi kullanmayıp, sahteliğini bilen başka birine vererek kullanmasını sağlaması halinde, kullanan kişi vasıta durumunda olmadığından sahte belgeyi düzenleyenin azmettiren olarak yargılanması gerekmektedir.
TCK 207. MADDE YAPTIRIM
Özel belgede sahtecilik suçunu işleyenlere yönelik olarak uygulanacak yaptırım 1-3 yıl aralığında değişen sürelerdedir. Bu ceza bütün seçimlik hareketler için geçerli olurken hepsi için aynıdır. Suç işlenirken ayrıca farklı bir suça aracılık etmesi durumunda da fail iki ayrı suçtan yargılanır.
Bu durumda hem özel belgede sahtecilik suçundan hem de işlenen diğer suçtan dolayı failin ayrı ayrı ceza alması söz konusu olur.
KOVUŞTURMA USULÜ, YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME
Bu suç takibi şikâyete bağlı olmayan suçlar arasında yer alıp, görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Bu suça ait dava zamanaşımı süresi 8 yıl olurken bu süre içerisinde savcılığa bildirilmesi durumunda savcılık tarafından soruşturma başlatılabilmektedir.
