Resmi Belge Nedir?
Resmi belge, bir kamu görevlisi tarafından görevi gereği olarak düzenlenen yazıyı ifade etmektedir. Bu nedenle düzenlenen belge ile, kamu görevlisinin ifa ettiği görev arasında bir irtibatın bulunması gerekir.
Söz konusu suç 3 farklı şekilde oluşur;
- Resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek;resmi belge esasında mevcut olmadığı halde, mevcutmuş gibi sahte olarak üretilmesidir.
Sahtelikten söz edebilmek için, düzenlenen belgenin gerçek bir belge olduğu konusunda kişiyi yanıltıcı nitelikte olması gerekir. Özel bir incelemeye tabi tutulmadıkça gerçek olmadığı anlaşılamayan belge, sahte belge olarak kabul edilmektedir.
- Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek;Diğer bir ifadeyle esasında mevcut olan resmi belge üzerinde silmek veya ilaveler yapmak suretiyle değişiklik yapılmaktadır. Ancak yapılacak değişikliğin aldatıcı nitelikte olması gerekir.
- Sahte resmi belgeyi kullanmak; Kullanılan sahte belgenin kişinin kendisi veya başkası tarafından düzenlenmiş olmasının bir önemi yoktur.
Resmi belgede sahteciliğin kamu görevlisi tarafından yapılmasına rağmen, düzenlenen sahte resmi belgenin kamu görevlisinin görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu bir belge olmaması halinde bu suç oluşmaz.
Suçun maddi konusunu oluşturan belgeler, toplum içerisinde her an kurulmakta olan hukuki ilişkilerin yürümesini sağlayan, kanıtlayan ve delil niteliği olan evraklardır.
TCK 204. MADDE SUÇUN UNSURLARI
FAİL VE MAĞDUR
Resmi belgede sahtecilik suçu TCK 204’te 2 şekilde düzenlenmiştir.
Maddenin ilk fıkrasına göre (TCK 204/1) suç herkes tarafından işlenebilir. Kamu görevlisi olmayan kişiler de bu suçun faili olabilir.
Maddenin ikinci fıkrasına göre de (TCK 204/2) suçun faili yalnız kamu görevlisidir.
Suç, kamu güvenine karşı işlendiğinden suçun mağduru öncelikle toplumdur.
BELGE
Ceza hukukunda belge; belirli bir düşünce, hukuki ilişki veya vakayı yansıtan hukuki sonuç doğurmaya elverişli bir irade beyanını içeren ve düzenleyicisinin kim olduğunu da gösteren yazılı evraktır.
Belgenin unsurları;
Yazılı Olma
Hukuki Değer Taşıyan Bir İçeriğinin Bulunması
Hukuki değeri bulunmayan yazının belge değeri yoktur. Belgenin belirli bir düşünce veya olayın aktarımını ya da bir hukuki ilişkinin varlığı ya da yokluğunu gösterme gibi bir irade beyanını içermesi halinde hukuken korunduğu, delil niteliğinin bulunduğu kabul edilir. Dolayısıyla yazılı bir belgenin hukuki sonuç doğurması ve belge sayılabilmesi, onun ispat gücünün bulunmasına bağlıdır. İspat gücü olmayan yazılar üzerindeki değişiklikler veya sahtecilikler, belge öğesinin bulunmaması nedeniyle belgede sahtecilik suçunu oluşturmaz.
Yargıtay düzenlenen sahte belgenin veya gerçek belgedeki değişikliğin delil niteliğini araştırırken “ hukuki bir iddiaya(bir hakkın doğumu veya sona ermesine) esas olup olmayacağı” ölçütünden yararlanmaktadır.
Düzenleyenin Bilinmesi
Kimin tarafından düzenlendiği bilinmeyen yazıların belge niteliği bulunmamaktadır. KİMİN DÜZENLEDİĞİNİN BİLİNMESİ DEMEK, FİİLEN YAZIYI YAZANIN DEĞİL, KİMİN ADINA DÜZENLENDİĞİNİN BİLİNMESİ ANLAMINA GELİR.
Resmi Belgenin Unsurları Nelerdir ?
Kamu görevlisi tarafından düzenlenmesi
Görevi gereği düzenlenmesi
Kamu görevlisinin kamu göreviyle ilgisiz bir belge düzenlemesi durumunda, özel belgeden söz edilir.
Öngörülmüşse, usul ve şekil kurallarına uyulması
Noterlerce düzenlenen belgeler; düzenleme belgeler ve onay işlemleri olarak ikiye ayrılır. Düzenleme belgeler, içeriği de bizzat noterce düzenlendiğinden, bu belgeye yönelik sahtecilik resmi belgede sahtecilik suçunu oluştururken, onay işlemi şeklindeki belgelerde, onay kısmını kapsamayan, içerik sahteciliğinde özel belgede sahtecilik suçu oluşur.
Resmi Belge Niteliğindeki Belgeler; TCK madde 210’da belirtilmiş olup, emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetnamedir. Önemle belirtmek gerekirse , bono veya çekin yasal öğelerinin eksik bulunması durumunda özel belge kabul edilirler.
SUÇUN MÜŞTEREK UNSURLARI
Zarar verme olasılığının bulunması;
Sahtecilik eyleminin somut bir zarara yol açması zorunlu bulunmamakla birlikte, doktrinde zarar verme olasılığının bulunmaması durumunda suçun oluşmayacağı kabul edilmektedir. Yargıtay da çok sayıdaki kararında sahtecilik suçunun oluşması için zararının varlığının şart olmayıp, zarar olasılığının yeterli olduğunu belirtmiştir.
Aldatma yeteneğinin varlığı;
İşlenen sahteciliğin herhangi bir zarara yol açma kabiliyetinin bulunmaması halinde suçun oluşmayacağı kabul edilmektedir. Dolayısıyla, sahtecilik kimseyi aldatmaz nitelikte ise, zarar verme yeteneği bulunmayacağından suç oluşmayacaktır.
Sahteciliğin açık ve seçik görülmesi halinde aldatma yeteneği yoktur. Örneğin kambiyo senedi üzerindeki rakamın üzerinden kalemle geçilerek değiştirildiğinin ilk bakışta anlaşılması gibi. Aynı şekilde mevzuat gereği belgenin bir işleme esas olmak üzere sunulduğu idarenin, belgenin gerçekliğini araştırması zorunlu ve bu araştırma sonucunda sahteciliğin ortaya çıkması olanaklı ise, aldatma yeteneğinin bulunmadığı kabul edilmektedir.
* Suret belgede sahtecilik de aslı gibi kabul edilip, resmi belge niteliğinde olan surette sahtecilik de asılda sahtecilik gibi cezalandırılmaktadır. Fakat, suretteki sahteciliğin cezalandırılması için, delil niteliği bulunacak şekilde suretin yetkilisince edilmiş tasdik olması ve asıl belge gibi kullanılabilir olması zorunludur.
MANEVİ UNSUR
Resmi belgede sahtecilik suçlarının, hem doğrudan, hem de olası kastla işlenmesi mümkündür. Suçun sahte veya gerçeğe aykırı düzenlenmiş ya da değiştirilmiş belgeyi kullanma biçimindeki seçimlik hareketle işlenmesi halinde, belgenin sahteliği veya gerçeğe aykırılığının fail tarafından biliniyor olması zorunludur.
İÇTİMA
Sahte belgenin birden fazla kullanılması halinde tek suç oluşup, zincirleme suç uygulanmaz. Ancak farklı yer ve zamanlarda birden fazla kişiye karşı işlenen sahtecilik eylemleri, bağımsız suçlar oluşturmaktadır.
Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.
YAPTIRIM
Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Resmi belgede sahtecilik suçunda mağdur veya sanık olan kişilerin iyi ve tecrübeli bir ceza avukatı ile süreci yönetmesi menfaatlerine olacaktır. Zira ağır ceza davaları karışık ve önemli davalardır. Bu sebeple profesyonel destek alınmalıdır.