Zimmet Suçu

TCK 247. madde hükümlerine göre zimmet suçu, kendisine kamu görevi tevdi edilen kişilerin, bu görevleri dolayısıyla zilyetliği kendisine bırakılmış olan mallar üstünde, kendilerinin veya başkalarının yararına olacak şekilde tasarrufta bulunmalarıdır. Bu tasarruf malı sahiplenme, tüketme, kiralama veya satma şeklinde olabilir.

Zimmet suçunda mal edinme sonucunda failin malvarlığındaki artış kadar, mağdur tarafın zarara uğraması veya zarar olasılığıyla karşı karşıya kalması gerekmektedir. Zarar doğurmayan veya zarar olasılığı bulunmayan eylemlerin zimmet olarak nitelendirilmesi mümkün değildir.

Bu suçtaki ana esas kamu görevlisinin kendisine duyulan güveni kötüye kullanmasıdır. Zimmet suçu, rüşvet (TCK md.252), irtikap (TCK md.250) ve görevi kötüye kullanma (TCK md.257) suçlarıyla birbirine karıştırılmamalıdır. 5237 sayılı TCK 247. maddesinde zimmet suçu düzenlenmiştir. Zimmet suçunun basit şekli maddenin birinci fıkrasında düzenlenmişken nitelikli hali diğer fıkrada belirtilmiştir.

Zimmet suçu özgü suç diye tabir ettiğimiz yalnızca belli bir statüde olanların işleyebileceği bir suçtur. Zimmet suçu için bu statü kamu görevlisi olmaktır. Yani bu suç herkes tarafından işlenememektedir. Kamu görevlisi, kamu gücünün kullanarak kamusal faaliyet icra eden kişiyi ifade eder.

Kamu görevlisi kavramı devlet memuru demek değildir. Devlet memuru olmayan kişiler de eğer kamu görevi icra ediyorsa kamu görevlisi sayılır. Bu itibarla, kamu görevlisi kavramı devlet memurundan çok daha geniş bir kavramdır.

Bu suçun oluşumu açısından failin yaptığı kamu görevinin sürekli veya süreksiz ücretli veya ücretsiz yapılmasının da bir önemi bulunmamaktadır. Kamu görevlisi olmayanlar zimmet suçu nedeniyle değil eğer şartları varsa hırsızlık veya güveni kötüye kullanma suçlarından yargılanabilirler.

Mağdur, suçla korunan hukuki değeri tehlikeye düşen ve zarara uğrayan kişiyi ifade etmektedir. Bu kapsamda bakıldığında zimmet suçu neticesinde tüm toplum etkilenmektedir. Dolayısıyla bu suçun mağduru kamu idaresidir.

Zimmet suçu; resen soruşturulan suçlardandır, yani zimmet suçunun soruşturulması şikâyete bağlı değildir. Savcılık tarafından suçun işlendiği öğrendiği anda soruşturma başlatılır. Bu suçun mağduru kamu idaresi olduğundan ve bu suç nedeniyle kamu idaresinin güvenilirliği ve işleyişi zarar gördüğünden zimmet suçu titizlikle soruşturulur.

Bu nedenle; bu suçtan yargılanan kişilerin deneyimli bir kayseri ceza avukatından hukuki yardım almasının çok önemli olacağı değerlendirilmektedir.

Zimmet suçunun konusu maldır. Mal hukuk lugatında “bir kişinin mülkiyetinde bulunan taşınır veya taşınmaz malların bütünü olarak” tanımlanmaktadır. Bu noktada önemli olan hususlardan birisi söz konusu malın ekonomik değerinin olup olmamasıdır. Ekonomik değeri olmayan bir mal açısından zimmet suçu oluşmayacaktır.

Ayrıca suçun oluşumu açısından malın yalnızca devlete ait olması gerekmemektedir. Mal herhangi bir tüzel veya gerçek kişiye de ait olabilir. Önemli olan kişinin, kamunun kendisine verdiği güveni suistimal etmek suretiyle suçun konusu olan mal üzerinde sanki o malin sahibiymiş gibi hukuki tasarrufta bulunmasıdır.

Basit zimmet suçunun maddenin ikinci fıkrasında düzenlenmiş olan nitelikli zimmet suçundan farkı, zimmet suçu işlemiş failin, yapmış olduğu suçun ortaya çıkmasını engellemek için HİLEYE başvurmamış olmasıdır. Eğer fail yapmış olduğu suçu örtbas etmek için hileli davranışlara başvurmuşsa, fiil basit zimmet suçunu aşarak TCK  247/2 maddesinde ifade edilen “Nitelikli Zimmet Suçunu” teşkil edecektir.

Türk Ceza Kanunu’na göre kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişidir. TCK 247. madde gereğince zimmet suçu yalnızca kamu görevi icra eden şahıslar tarafından işlenebilmektedir. Ancak kamu personeli olmayan kişilerin bu suç kapsamında iştirak hükümlerine göre yargılanmalarında bir engel bulunmamaktadır.

TCK 247. maddeye göre zimmet suçunun oluşması için, suça konu malın kamu görevlisi olan kişiye hukuka uygun olarak görevi gereği verilmiş olması gerekmektedir. Eğer mal görevi gereği, hukuka uygun olarak bırakılmamışsa zimmet suçu oluşmayacak, eylemin niteliğine göre farklı suçlar oluşacaktır.

Örneğin bir dairede çalışan devlet memuru kendi kullanımına tahsis edilmiş olan bilgisayarı evine götürüp satması durumunda zimmet suçu oluşur. Ancak yan dairede çalışan memurun başka bir memurun kullanımına tahsisli bilgisayarı götürüp satması durumunda zimmet suçu değil, hırsızlık suçu oluşacaktır.

Bir başka örnek vermek gerekirse kamu kurumunda çalışan memurların maaşını ödemekle görevlendirilmiş kişinin maaşları yatırmayıp bu paraları kendi hesabına geçirmesi durumunda zimmet suçu oluşur. Ancak maaşları yatırmakla görevli olmayan başka bir memurun sahte evrak düzenleyerek başkalarını aldatarak bu parayı hesabına geçirmesi durumunda şartları varsa Evrakta Sahtecilik veya Dolandırıcılık suçları oluşacaktır.

Zimmet suçunun oluşabilmesi için suç konusu malın ekonomik değerinin olması gerekir. Kamu idaresi için ekonomik değeri olmayan malın zimmete geçirilmesinin suçu oluşturmayacağı kabul edilmektedir.

Örneğin hurdaya ayrılmış çöpe atılacak bir malın zimmete geçirilmesi zimmet suçunu oluşturmayacaktır. Ancak mal hurdalıkta biriktirilip ihale ile hurda şeklinde satışı yapılan bir mal ise ekonomik değeri olacağından zimmet suçunu oluşacaktır.

Zimmet suçu bakımından malın kamu idaresine ait olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Kamuya ait olmayan bir eşya kamu görevlisi gözetimine bırakılmış olabilir. Kamu görevlisinin bu malı zimmetine geçirmesinde kamunun doğrudan bir zararı yoktur. Ancak bu suçun işlenmesi ile kamunun güvenilirliği ve işleyişi  zarar gördüğünden zimmet suçu oluşmaktadır.

Zimmet konusu malın ekonomik değeri bulunmakla birlikte değeri az ise TCK 249 gereği faile verilecek cezada 1/3 oranından 1/2 oranına kadar ceza indirimi yapılabilecektir.

Zimmet suçu; kamu görevlisinin görevi gereği zilyetliğinde bulunan, korumakla ve gözetmekle sorumlu olduğu malı zimmetine geçirmesiyle oluşmaktadır. Burada zimmetine geçirmek ile anlatılmak istenen, kamu görevlisi olan failin suçun konusu olan mal üzerinde sanki o malın malikiymiş gibi tasarrufta bulunmasıdır. Bu tasarruf; malı kullanma, satma, tüketme, kiralama, başkasına bağışlama vb şekilde olabilir.

Kamu görevlisinin kendi takdirine bırakılmış eşya ya da parayı amacına uygun olarak kullanmayıp başka bir amaçla kullanması, paranın kullanımında israf yapılması veya parayı yanlış kullanması gibi durumlarda zimmet suçu oluşmayacaktır. Bu durumda, somut olayın özelliğine göre görevi kötüye kullanma suçu oluşacaktır.

Suçun oluşumundaki maddi unsur zimmete geçirme fiilidir.  Bu nedenle malın zimmete geçirilmeyip bozulması, yok edilmesi veya imha edilmesi gibi durumunda zimmet suçu oluşmayacaktır.

Fail, yapılan zimmetin ortaya çıkmasını engelleyecek aldatıcı davranışlarda bulunursa bu durumda basit zimmet suçu değil daha ağır cezayı gerektiren nitelikli zimmet suçu oluşacaktır.

Zimmet suçu, zimmete geçirmeyi sağlayan icrai veya ihmali davranış gerçekleştiğinde suç tamamlanır. Suçun tamamlanması için idarenin idarenin zarar uğramış olması ya da, bu zararın telafi edilmiş olmasının önemi yoktur.

Nitelikli zimmet suçu basit zimmet suçunun cezası ağırlaştırılmış halidir. Zimmet suçunda fail suçu işlerken veya işledikten sonra suçun işlendiğini gizlemek için hileli davranışlar sergilerse eylem nitelikli zimmet suçunu teşkil edecektir. Kısaca nitelikli zimmet suçu, hileli davranışlarla zimmet suçunun açığa çıkmamasıdır.

Suçun işlendiğini örtbas edecek hilenin, basit denetim ve gözetimle tespit edilemeyecek durumda olması gerekir. Basit denetim ve kurumdaki mevcut kayıt ve belgelerin kontrolü̈ sonucu zimmet tespit edilmesi halinde basit zimmet, suçun araştırmayı gerektirecek derecede kurumu aldatıcı her türlü hileli faaliyette bulunarak işlenmesi durumunda nitelikli zimmet oluşacaktır.

Herkes tarafından anlaşılabilir ve özünde aldatıcı nitelikte bulunmayan davranışlar hileli davranış̧ değildir.

Yapılan suçun açığa çıkmaması için kullanılan tekniğin, denetim görevi bulunan kişilerin dikkatsizliği nedeniyle ortaya çıkmaması, bu tür davranışlara hileli davranış̧ niteliğini kazandırmaz ve nitelikli zimmet suçunun oluşmasına sebep olmaz.

Bu fiil, zimmet suçunun hafif cezayı gerektiren nitelikli halidir. Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmesi halidir. Kullanma zimmetinde failin malı mülkiyetine geçirme maksadının olmaması cezayı hafifleten neden olarak kabul edilmiştir.

Kullanma zimmetinde failin maksadının tespiti önem arz etmektedir. Failin maksadı geçici bir süre kullanarak başkasına veya kendisine menfaat elde etmekse kullanım zimmeti; failin maksadı malı mülk edinmekse basit veya nitelikli zimmet suçu oluşacaktır.

Mal devlet için veya başka bir kurum için kullanıldığında da bu suç oluşmayacaktır. Önemli olan diğer bir husus ise, bu suçun failin bir süre kullandığı malı, hakkında soruşturma yapmadan iade etmek suretiyle veya kullanma maksadıyla bulundurduğu malı soruşturma ya da şikâyet nedeniyle iade etmesi durumunda ortaya çıkmasıdır.

Zimmet suçunun işlenmesine kasten göz yuman denetimle yükümlü̈ kamu görevlisi, işlenen suçun müşterek faili olarak sorumlu tutulur. Denetim görevini ihmal ederek, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine imkân sağlayan kamu görevlisi, üç̧ aydan üç̧ yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Örneğin bir şube müdürünün maiyetinde çalışan memurun zimmet suçu işlemesine bilerek göz yumması durumunda şube müdürü de zimmet suçu işlemiş olacaktır. Ancak şube müdürü kendisinden beklenen denetim görevini yeterli şekilde yapmadığı için bu suç oluşmuşsa ve zimmet suçunun oluşmasında, kastı değil de ihmali varsa bu durumda üç aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Bu suç kasten işlenebilen bir suç olup, taksirle işlenme olanağı bulunmamaktadır. Failin kendi sorumluluğuna ve gözetimine verilmiş malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçirdiğini biliyor ve istiyor olması gerekmektedir. Kullanma zimmetinde ise failin kullanıp iade etme kastı aranır. Failin suç konusu mal üzerinde mal edinme kastı olmaksızın yaptığı usulsüz işlemler ile bilgisizlikten kaynaklanan zimmete geçirme eylemleri bu suçu oluşturmayacaktır.

Zimmet suçu, neticesi hareket ile bitişik suçlardandır yani fail malı zimmetine geçirdiği anda suç tamamlanır. Eğer icra hareketleri kısımlara bölünebilirse bu suça teşebbüs meydana gelebilir. Kullanma zimmetinde ise failin kullandığı malı iade ederken yakalanması durumunda teşebbüs hükümleri uygulama bulacaktır.

Bu suç özgü suç diye ifade edilen belli kişilerin işleyebileceği suçlardandır. Bu itibarla, kamu görevlisi olmayan kişiler bu suç bakımından bağımsız veya müşterek fail olamazlar. Kamu görevlisi olmayanlar da dolaylı fail, azmettiren veya yardım eden olarak bu suça iştirak edebilirler. İştirakten söz edilebilmesi için fiilin kasten işlenmiş olması ve ilgili suçun en azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekmektedir.

Zimmet suçu belgede sahtecilik yapılarak işlendiği takdirde, her iki suçtan ayrı ayrı ceza verilecektir. Aynı fail tarafından aynı suç işleme kararıyla farklı zamanlarda birden fazla zimmet suçu işlenirse zincirleme suç hükümleri uygulanır.

Zimmet suçların da sanık olarak yargılanan kişinin kastının ne olduğunun ortaya çıkarılması, cezaya hükmedilmesi ve alınacak cezanın miktarı açısından çok önemlidir. Bu nedenle olay öncesi ve sonrasında yaşanan süreçte İYİ BİR CEZA AVUKATINDAN  hukuki yardım alınması, mağduriyetin büyümemesi açısından büyük önem arz etmektedir.

TCK 247. maddeye göre basit zimmet suçunda fail, beş̧ yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.

Zimmet suçunun işlenmesine kasten göz yuman denetimle yükümlü̈ kamu görevlisi, işlenen suçun müşterek faili olarak sorumlu tutulur. Denetim görevini ihmal ederek, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine imkân sağlayan kamu görevlisi, üç aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Etkin pişmanlık durumunda; soruşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilir. Kovuşturma başlamadan önce, gönüllü olarak, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilir. Etkin pişmanlığın hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte biri indirilir.

Zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir.

Zimmet suçunda dava zaman aşımı süresi 15 yıldır. (TCK md.66/1-d)

Zimmet suçu şikayete tabi olmayan resen soruşturulan suçlardandır. Bunun yanında kural olarak kamu görevlilerinin görevleri dolayısıyla işlediği suçlar dolayısıyla soruşturmanın başlaması soruşturma izni alınmasına bağlıdır. Ancak zimmet suçu bu kuralın istisnası olan suçlardandır. Dolayısıyla, savcılık soruşturma izni almadan doğrudan soruşturma açabilecektir.

Zimmet suçundan sanık olan kişilerin iyi ve tecrübeli bir kayseri ceza avukatı ile süreci yönetmesi menfaatlerine olacaktır. Basit ve nitelikli zimmet suçlarında görevli mahkeme ağır ceza mahkemeleri olup, profesyonel destek alınması çok önemlidir.

Arslan Hukuk ve Arabuluculuk Bürosu Kayseri ve Yeşilhisar ceza avukatı olarak, zimmet suçu gibi ceza hukuku kapsamında giren ceza davalarında müvekkillerine hizmet vermektedir.